KIRGIZİSTAN’DA GEZİLECEK-GÖRÜLECEK YERLER

Gençliğimizde hafızamıza nakşetmiş Türk Yurdu özlemini giderebilmek için düştük yollara. At sırtında veya yaya olarak değil, Türk Hava Yolları ayrıcalığıyla ulaştık Kutadgu Bilig’in yazarının memleketine.

Hafızamı zorlayınca tarih kitaplarından geriye kalan Çin’in ve iklim koşullarının zorlamasıyla oluşan Kavimler Göçü, Hunlar, Aral Gölü, Don ve Volga nehirleri, Talas Savaşı, Müslümanlığa geçiş, Balasagun, Issık Göl, Tanrı Dağları, Amuderya, Siriderya, Bilge Kağan, Orhun, Hoca Ahmet Yesevi derken tarih ve mekan gözetmeksizin birçok önemli nokta canlanır gözümün önünde. Görmek? Nihayet nasip oldu.

Kırgızistan Haritası

Türk yurdu ziyaretlerime Kırgızistan ile başladım. Şehrin Kuzey-Batısı’nda bulunan Manas Uluslararası Havaalanı’na ayak basar basmaz benliğimi saran heyecan, tertemiz havayı teneffüs ederek başladı.

Yolu düşeceklere hemen belirteyim, Türkiye’de olduğu gibi hava trafiğinin yoğun olduğu bir havaalanı beklemeyin. Sabahın ilk ışıklarıyla birkaç Rus uçağı, uçuş sırasını bekleyen Pegasus ve Türk Hava Yollarına ait birkaç uçağın olduğunu görürsünüz.

Havaalanı’ndan şehrin merkezine doğru ilerlerken ve dümdüz ovadan geçerken gözünüzün alabildiği uzaklarda sıralanmış dağları göreceksiniz. Yanınızda Kırgız birisi varsa başlayacaksınız sormaya, bu dağların ismi nedir? Beklediğiniz ve duyduğunuz cevap Tanrı Dağları (Tien-Şan).

Tavsiyem, Kırgızistan’da gezilip görülecek yerler konusunda ve elbette atalarımızın bastığı toprakları merakla, önceden mutlaka araştırma yapmanızı öneririm.

Ülkenin Kuzeyinde Kazakistan bulunuyor. Ülkenin Doğu ve Güneydoğusunda Doğu Türkistan’dan dolayı içimizi acıtan, dertlendiren, kurtulmaları için dualar ettiğimiz Çin yer alıyor. Kırgızistan’ın batısında ise neden sorun yaşanıyor, farkımız nedir ki küssünüz dediğimiz Özbekistan var. Güney ve Güneybatıda ise bir başka Türk yurdu Tacikistan.

Yol boyu giderken geçip gittiğiniz ovaya kanıp da ne güzel, her yer dümdüz düşüncesine kapılmayın. Kırgızistan çok önemli bir kısmını dağlar oluşturuyor. Ancak ülke 3 bin civarında göle sahip. Bunların en önemlisi mutlaka gidip görmeniz gereken bir krater gölü olan Issık Göl’dür. Diğer önemlileri ise Son Göl ve Çatır Göl’dür.

Başkent, 1878 yılında Ruslar tarafından kurulmuş Bişkek’tir. Kırgızistan, sonradan kurulmuş ve özel bir statü verilen Bişkek haricinde “obslat” adı verilen 7 ayrı bölgeden oluşmaktır. Bunlar:

Çuy: Kant, Karabalta, Tokmak

Issık Göl: Karakol, Balıkçı, Çolponata

Narın: Narın

Talas: Talas

Celalabad: Celalabad, Maylı-Suu, Taşkömür; Kokyangak

Oş: Oş, Kızılkıya, Sülükta, Özgön, Karasuu

Batken: Batken, Çonkara, Kaydarkan, Çek ve Cancer

Manas Heykeli

Bişkek yakınlarından başlayarak gezilip görülmesi gereken yerleri isterseniz özet halinde şu şekilde sıralayalım:

1. Ala Archa Milli Parkı

2. Zafer Meydanı

3. Güzel Sanatlar Müzesi

4. Mikail Frunze Müzesi

5. Şehrin Ana Meydanı, Alla-Too

6. Filarmoni

7. Manas Heykeli

8. Oş Pazarı

9. Ata Beyit (Cengiz Aytmatov’un anıt mezarının da  bulunduğu yer)

10. Bişkek Merkez Camii

11. Balasagun (Karahanlıların ilk başkenti)

12. Burana Kalesi, Balasagun’da (Tokmak şehri yakınlarında)

13. Issık Göl, Karakol şehrinde

14. Karakol Vadisi

15. Narın Şehri

16. Taş Rabat, Narın’da

17. Son Göl, Bişkek’e oldukça uzak bir yerde bulunuyor

18. Talas Şehri

19. Celal-Abad şehri

20. İmam Serahsi Türbesi, Özgen’de

21. Oş Şehri

22. Süleyman Dağı, Oş’da

23. Babür Şah’ın evi, Oş’da

24. Fergana Vadisi, Oş’da

      Kırgızistan keşfine isterseniz Başkent Bişkek ile başlayabiliriz. Şehirde dolaşırken Ruslar döneminde yapılmış ve herhangi bir estetikleri olmasa da hala zamana direnmeye çalışan eski binaları göreceksiniz. Bir başkentte olmanıza rağmen, Avrupa ülkelerinde olan düzeni de aramayınız. Çünkü ekonomik anlamda oldukça fakir bir ülkedesiniz.

Ruslar döneminde şehir belli bir plan dahilinde kurulmuş. Yolların her iki yanında ağaçlar vardır ve bu ağaçların sulanabilmesi için Türkiye’de olduğu gibi arıklar vardır. “Arık” denilince, bu ifade aynı anlamlarda Kırgızistan’da da kullanılmaktadır.

Şehir içinde toplu taşıma olarak dolmuşlar, elektrikli otobüsler ve taksiler çalışıyor. Trafik biraz karmaşık durumda. Herkes kurallara uymaya çalışıyor. Bazı ilginç uygulamalar da bulunuyor.

Yazıya şimdilik bu kadar diyerek fazla uzatmamak adına son veriyorum. Ancak ata yurdundan notlarımı ve izlenimlerimi aktarmaya devam edeceğim.